WITAMY W BIULETYNIE
"PRZEDSZKOLACZEK I PRZEDSZKOLAK"
„ Czy planszówki rozwijajÄ… gÅ‚ówki?”, „Do widzenia, urzÄ…dzenia!”, Jak rozmawiać z mÅ‚odszymi dziećmi o epidemii i koronawirusie?
Mamy nadzieję, że choć trochę Was zaciekawiliśmy tymi tytułami.
ChcieliÅ›my Wam zaproponować ich przeczytanie w naszym przedszkolnym biuletynie ”Przedszkolaczek i przedszkolak”.
Znajdować tam bÄ™dziecie PaÅ„stwo streszczenia artykuÅ‚ów o różnej tematyce zwiÄ…zanej z rozwojem dzieci z podaniem źródÅ‚a ich pochodzenia lub artykuÅ‚y pisane przez nas, bÄ…dź innych autorów.
Rozpoczynamy od roli gier planszowych, pytania czy warto poszukać czegoÅ› zamiast programów telewizyjnych dla dzieci i kwestii jak rozmawiać z dziećmi o epidemii.
Do niektórych z tych tematów wrócimy niebawem.
Serdecznie zachęcamy do zapoznania się z naszymi propozycjami.
Dyrektor Gminnego Przedszkola w Wyrach
wraz zespoÅ‚em redagujÄ…cym biuletyn„ Przedszkolaczek i przedszkolak”
**************************************************************
Jak rozmawiać z młodszymi dziećmi o epidemii i koronawirusie?
W związku z doświadczeniami ostatnich miesięcy związanymi
z epidemiÄ… w kraju i na Å›wiecie my, doroÅ›li przeżywamy - tak czÄ™sto różne, trudne emocje, nie rzadko o dużej sile. Nic dziwnego, że dzieci nie tylko nas, rodziców obserwujÄ… i sÅ‚uchajÄ…, ale też pytajÄ….
Opierając się o doświadczenia z pracy psychologa dziecięcego podzielę się
z PaÅ„stwem kilkoma informacjami, które uważam za ważne w rozmowach
z młodszymi dziećmi w domu odnośnie doświadczanej przez nas aktualnej sytuacji.
1. SÅ‚usznym wydaje siÄ™ zacząć od siebie. Ma to bezpoÅ›redni wpÅ‚yw na reagowanie emocjonalne każdego z dzieci, choć wiadomo, że na każde z dzieci w inny sposób. Zatem, w jaki sposób ja sama/sam wyrażam emocje zwiÄ…zane z doÅ›wiadczaniem aktualnej sytuacji, co i jak mówiÄ™. Niepożądane byÅ‚yby dwie skrajne postawy. Pierwsza z nich to tzw. nadmierne zanurzanie siÄ™ w swoich emocjach, kiedy np. przez caÅ‚y czas dorosÅ‚y mówiÅ‚by o swoich trudnych emocjach, epatujÄ…c emocjami czy nawet wpadajÄ…c w panikÄ™. Druga to tzw. zaprzeczanie emocjom czy to swoim czy dziecka, kiedy mówimy do dziecka np. „Boisz siÄ™/Martwisz siÄ™ – nie ma powodu”. Korzystnie jest nazywać emocje swoje i dziecka, nawet jeÅ›li ono jeszcze nie potrafi o nich mówić.
Wygląda na to, że jest Ci przykro, że musimy zostać w domu i nie możemy wyjść na plac zabaw.
Pewnie czujesz złość, że nie możesz z kolegami zagrać w piłkę na boisku.
Musi Ci być smutno, że nie możesz pojechać teraz do babci. Ważne co i jak chcesz powiedzieć dziecku o epidemii i sytuacji z tym związanej. Ważne, aby uwzględnić wiek dziecka oraz jego charakter, m. in. jego wrażliwość emocjonalną. Jest oczywiste, że młodszemu i starszemu powiemy inaczej, bo dysponują one innym zasobem poznawczym, zwłaszcza rozumienia mowy. Inaczej powiemy dziecku z nadwrażliwością emocjonalną, a nieco inaczej dziecku ze stabilną emocjonalnością.
2. Na poziomie percepcji dziecka potrzeba też powiedzieć od strony racjonalnej, co robimy jako rodzice, żeby chronić bliskich np. nie wychodzimy z domu, myjemy rÄ™ce tak, jak ci pokazywaÅ‚am, itd. Przy okazji zapraszamy dzieci do wspóÅ‚pracy w tych czynnoÅ›ciach dnia codziennego.
RekomendujÄ™ publikacjÄ™
3. Sami pozostajÄ…c w niestandardowej, dysadaptacyjnej sytuacji czÄ™sto zapominamy, że w tle tego, co robimy - w domu sÅ‚ychać i widać na ekranach, czasami wiele godzin wiadomoÅ›ci z radia i TV. Kontrolujmy to, gdyż dziecko im mÅ‚odsze i bardziej wrażliwe tym bardziej ulega przebodźcowaniu, co przekÅ‚ada siÄ™ na reakcjÄ™ stresowÄ… u dziecka (przypominam sobie dzieci zgÅ‚aszane do poradni po katastrofie WTC w Nowym Yorku w 2001 roku, kiedy wielokrotnie w ciÄ…gu dnia widziaÅ‚y na ekranie TV w swoim domu obrazy, które powinniÅ›my im zdecydowanie oszczÄ™dzić).
4.Pomocny bÄ™dzie ustalony z udziaÅ‚em dzieci plan dnia w domu (który realizujemy jednak z naturalnÄ… dozÄ… elastycznoÅ›ci). Powtarzalne czynnoÅ›ci w okreÅ›lonych porach dnia np. 3 - 4 takie aktywnoÅ›ci pomagajÄ… stabilizować poczucie bezpieczeÅ„stwa, jak siÄ™ okazuje nie tylko dzieciom, ale i nam dorosÅ‚ym. W planie dnia potrzebny też bÄ™dzie intuicyjny balans pomiÄ™dzy zabawami aktywizujÄ…cymi i wyciszajÄ…cymi. Jednym sÅ‚owem nie może zabraknąć ciekawej dla dziecka zabawy, jak również obowiÄ…zków przydzielonych wg wieku, ale też odpoczynku, spokoju, no i oczywiÅ›cie snu wg indywidualnych potrzeb dziecka.
Jak siÄ™ dowiadujÄ™ od PaÅ„stwa korzystacie z oferty TV publicznej i niepublicznej, darmowo udostÄ™pnionych materiaÅ‚ów i oczywiÅ›cie wÅ‚asnych zasobów domowych. Sama polecam dzieciom aktywność zwiÄ…zanÄ… z dzieciÄ™cÄ… kreatywnoÅ›ciÄ… i twórczoÅ›ciÄ…, bo nie dość, że to lubiana przez dzieci forma zabawy to równoczeÅ›nie Å›wietna forma wyrażania siebie, swoich emocji.
Możesz wyjąć farby i namalować ten smutek, który teraz czujesz.
Ciekawe jak wyglądałaby ta Twoja złość, gdybyś miał ją zrobić
z papieru. W koszu jest mnóstwo zużytych kartek i bibuÅ‚y.
PomysÅ‚owość rodziców, a zwÅ‚aszcza dzieci nie zna granic, o czym przekonujÄ™ siÄ™ wielokrotnie, kiedy wprowadzam elementy arteterapii do pracy terapeutycznej.
Na koniec niepodobna pominąć codziennej aktywności naszego dziecka na dworze, czego korzyści będą wielokrotne. Jeśli oprzeć się
o doÅ›wiadczenia skandynawskiego wychowania dziecko w wieku przedszkolnym potrzebuje kilka godzin zabawy/przebywania na Å›wieżym powietrzu codziennie – bez wzglÄ™du na pogodÄ™.
RekomendujÄ™ publikacje dla rodziców
Linda Akeson McGurk, Nie ma złej pogody na spacer. Tajemnice szwedzkiego wychowania dzieci, Wydawnictwo Literackie 2018
oraz
poradniki zmarłego w ubiegłym roku duńskiego terapeuty rodzinnego
– autorytetu w dziedzinie wychowania dzieci, m. in.:
Jesper Jull, Twoje kompetentne dziecko: Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważniej, wydawnictwo MIND 2011
Pozostańmy w zdrowiu.
Donata Deluga
psycholog logopeda
PPP MikoÅ‚ów
Konsultacja merytoryczna Wioleta Baraniak
psycholog, konsultant ROM-E „Metis” Katowice
Kwiecień 2020
******************************************************************************************
DO WIDZENIA, URZĄDZENIA!
Czy warto poszukać alternatywy dla telewizji i programów dla dzieci?
Co robić , kiedy czasu w bród, a pogoda nie zawsze zachÄ™ca do zabaw na Å›wieżym powietrzu?
Ekrany sÄ… dziÅ› wszÄ™dzie. W drodze do pracy wpatrujemy siÄ™ w ekran telefonów. W domu, w którym odpoczywamy w ekran telewizora. Ta wszechobecność elektroniki już nam spowszedniaÅ‚a i być może dlatego nie zastanawiamy siÄ™ nad tym , jak mogÅ‚oby być, gdybyÅ›my Å›wiadomie gospodarowali swoim czasem.
My doroÅ›li, mamy to szczęście, że kiedy byliÅ›my dziećmi ekranów byÅ‚o mniej i dziÄ™ki temu mieliÅ›my czas na zabawÄ™ i rozwój. Dlatego, miÄ™dzy innymi potrafimy dziÅ› czytać ze zrozumieniem i prowadzić skÅ‚adne konwersacje.
KtoÅ› zapyta-Ale jak to? Przecież programy dla dzieci sÄ… edukacyjne? Każdy ekran, choćby ten stworzony z najlepszych pobudek, unieruchamia dziecko. Nie pozwala mu skakać, biegać, eksplorować, naturalnie cieszyć siÄ™ dzieciÅ„stwem. Sprawia, że dziecko najczęściej godzinami siedzi w nieprawidÅ‚owej pozycji i patrzy w ekran. A w tym czasie mogÅ‚oby poznawać Å›wiat, huÅ›tać siÄ™ na huÅ›tawce, pomagać mamie robić obiad… Czasami mam wrażenie, że bardzo staramy siÄ™ zapeÅ‚nić dzieciom każdÄ… wolnÄ… chwilÄ™, aby siÄ™ nie nudziÅ‚y. Nuda czasami jest potrzebna. Nuda uspokaja, pomaga zebrać myÅ›li.
Zdaje siÄ™, że istnieje kilka powodów, dla których wierzy siÄ™ w moc kreskówek. Jednym z nich jest przekonanie , że telewizja uczy dzieci mówić, a programy sÄ… edukacyjne. Dla maÅ‚ych dzieci najbardziej edukacyjna jest zabawa i wszelka fizyczna aktywność.
To, że telewizja nauczy dziecko niemówiÄ…ce mówić, to mit. Aby w umyÅ›le maÅ‚ego dziecka postaÅ‚o sÅ‚owo potrzebna jest akcja i integracja. W praktyce wyglÄ…da to tak, że aby dziecko nauczyÅ‚o siÄ™ sÅ‚owa ,,stóÅ‚’’ musi ten stóÅ‚ usÅ‚yszeć, zobaczyć, powtórzyć i poczuć. (np. uderzajÄ…c siÄ™ o niego).
Wtedy powstaje trwaÅ‚y Å›lad, który niesie ze sobÄ… znaczenie dla dźwiÄ™ków mowy, które ukÅ‚adajÄ… siÄ™ w ,,stóÅ‚’’. Wtedy majÄ… znaczenie, które dziecko rozumie i pamiÄ™ta.
W sytuacji, kiedy dziecko oglÄ…da program w tv –sÅ‚yszy mowÄ™, bo sÅ‚owa pÅ‚ynÄ…, ale brakuje im wymiaru i najczęściej kontekstu, aby mogÅ‚o je zrozumieć.
Telewizor choć mówi, to nie reaguje na dziecko. W tej ,,relacji’’ nie zachodzi interakcja. Dziecko jest samo. Przy okazji uczy siÄ™, bardzo niebezpiecznej zależnoÅ›ci- ,,mogÄ™ próbować mówić, ale mój gÅ‚os nie ma znaczenia, bo nikt nie zwraca na niego uwagi’’. Na dodatek poprzez dźwiÄ™ki z programów telewizyjnych, non stop grajÄ…ce radio albo zabawki dźwiÄ™kowe- stymulowane sÄ… oÅ›rodki sÅ‚uchowe w prawej póÅ‚kuli mózgu. Czyli te, które specjalizujÄ… siÄ™ w odbiorze bodźców niewerbalnych. A zatem dźwiÄ™ków innych niż mowa. W konsekwencji mózg dziecka uczy siÄ™ ignorować mowÄ™ (za prof. J. CieszyÅ„skÄ…: WpÅ‚yw wysokich technologii na funkcje lewej póÅ‚kuli mózgu, (w:) Metoda Krakowska wobec zaburzeÅ„ rozwoju dziecka, Kraków 2013, s.92)
Ale , żeby być obiektywnym- dzieci powyżej 2r.ż faktycznie mogÄ… czasami przyswoić sÅ‚owa zasÅ‚yszane z programu telewizyjnego. Jednak sÅ‚owa te stanowiÄ… jedynie 10% sÅ‚ownictwa z zasobu sÅ‚ownika dzieci, których w tym czasie uczÄ… siÄ™ od żywych użytkowników.
W zwiÄ…zku z różnymi problemami , które pojawiajÄ… siÄ™ u dzieci zbyt czÄ™sto korzystajÄ…cych z ekranów , naukowcy zaproponowali nastÄ™pujÄ…ce rozwiÄ…zanie:
- Dzieci poniżej 2r.ż w ogóle nie powinny oglÄ…dać ekranów i być poddawane wysokiej technologii (zabawki dźwiÄ™kowe, telewizor ,,w tle’’ itp.)
- Od drugiego r.ż. dziecko może obejrzeć kilkuminutowÄ… bajkÄ™. RozsÄ…dek terapeutów mówi o 10-15 minut dziennie, choć przytaczane badania stawiajÄ… granicÄ™- 30 minut
- Od 3 r.ż. – 30 minut do- maksymalnie 1 godziny dziennie. Wiemy co dziecko oglÄ…da, dobraliÅ›my program do wieku dziecka.
Dalsza część artykuÅ‚u już wkrótce…
Zachęcamy do śledzenia zakładki
Bibliografia:
ŹródÅ‚o: streszczenie artykuÅ‚u autorstwa -Hanna M. Górna , miesiÄ™cznik Bliżej Przedszkola, s. 28-31, nr.10.205/2018
Autorka artykuÅ‚u powoÅ‚aÅ‚a siÄ™ w nim na badania i publikacje prof. J. CieszyÅ„skiej (m.in. Metoda Krakowska wobec zaburzeÅ„ rozwoju dzieci, Wydawnictwo CKM , Kraków 2013; Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka. Od noworodka do 6 roku życia, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2007; Jagoda CieszyÅ„ska – wykÅ‚ad Tychy- do pobrania ze strony www.centrummetodykrakowskiej.pl) oraz książka TeleogÅ‚upianie Michaela Desmurgeta, Wydawnictwo Czarna Owca, 2012.
OpracowaÅ‚a: Natalia Wójciga
***************************************************************************************
Czy planszówki rozwijajÄ… gÅ‚ówki?
Zgodnie z przeciwepidemicznymi wytycznymi GÅ‚ównego Inspektora Sanitarnego
w tym roku szkolnym w naszym przedszkolu dzieci nie korzystajÄ… z papierowych puzzli, różnego rodzaju ukÅ‚adanek i gier planszowych trudnych do zdezynfekowania. Nauczyciele oraz same dzieci wymyÅ›lajÄ… wiele innych metod i form na aktywne i rozwijajÄ…ce spÄ™dzenie czasu w przedszkolu. Gry planszowe oraz wszelkiego rodzaju ukÅ‚adanki stanowiÅ‚y jednak w każdej grupie wiekowej bardzo ważnÄ… rolÄ™. Dzieci czÄ™sto i chÄ™tnie korzystaÅ‚y z nich szczególnie w czasie swobodnej zabawy, poobiedniego odpoczynku, w czasie zajęć z dzieckiem wymagajÄ…cym wsparcia. LubiÅ‚y ukÅ‚adać puzzle czy to indywidualnie, czy z nauczycielem. Starszacy czÄ™sto siÄ™gali po gry planszowe z elementem wspóÅ‚zawodnictwa.
Dlaczego gry tak bardzo cieszą i interesują dzieci (a także wielu dorosłych)?
Dlaczego granie w planszówki przynosi tak wiele korzyÅ›ci?
„Gry planszowe angażujÄ… umysÅ‚, emocje i sÄ… okazjÄ… do spÄ™dzania w atrakcyjny sposób wolnego czasu (…) sÄ… sprawdzonym sposobem wdrażania dzieci do racjonalnego zachowania siÄ™ w sytuacjach trudnych i peÅ‚nych napięć”1.
Poza tym gry:
- są rodzajem zabawy, czyli nieodłącznym elementem dzieciństwa,
- rozwijają logiczne myślenie, spostrzegawczość, koncentrację, pamięć i wyobraźnię,
- wyrabiają cierpliwość, umiejętność dostosowania się do obowiązujących zasad, godzenia się z przegraną,
- poszerzają wiedzę, rozwijają umiejętności (np. liczenie, orientację przestrzenną),
- wyzwalają radość, entuzjazm,
- wzmacniają poczucie własnej wartości
- integrujÄ… grupÄ™ rówieÅ›niczÄ…, czÅ‚onków rodziny
„WybierajÄ…c grÄ™ dla dziecka w wieku przedszkolnym, z jednej strony należy kierować siÄ™ naszymi poglÄ…dami na rzeczywistość, a z drugiej możliwoÅ›ciami rozwojowymi dziecka, dla którego ma być przeznaczona. Należy także zwrócić uwagÄ™ na czas trwania gry-rozgrywki. Nie powinna ona trwać zbyt dÅ‚ugo, maksymalnie kilkanaÅ›cie minut. (…). Istotne sÄ… również obowiÄ…zujÄ…ce w niej zasady. MuszÄ… być bardzo proste i tak skonstruowane, żeby można je byÅ‚o szybko i przystÄ™pnie przekazać dziecku”2.
KupujÄ…c grÄ™ dla swoich dzieci kierujÄ™ siÄ™ bardzo czÄ™sto opiniami osób, które już je poznaÅ‚y i zdecydowanie je polecajÄ…. Zwracam także uwagÄ™ na szatÄ™ graficznÄ… gry, wydawnictwo, cenÄ™, ale przede wszystkim zainteresowania, oczekiwania i możliwoÅ›ci dzieci, które bÄ™dÄ… w niÄ… grać.
Polecam nastÄ™pujÄ…ce gry dla przedszkolaków i nieco starszych dzieci. Wszystkie wypróbowane, przetestowane i już trochÄ™ zużyte przez całą mojÄ… „planszówkowÄ…” rodzinÄ™.
Od lat wciąż dostarczajÄ… nam niesamowitych wrażeÅ„ i różnych emocji (od wybuchów zÅ‚oÅ›ci
po szał radości) uczą cierpliwości, spostrzegawczości, logicznego myślenia, godzenia się
z porażką. Wzmacniają rodzinne relacje i są doskonałym sposobem na atrakcyjne spędzenie czasu zwłaszcza w okresie pandemii i domowej izolacji.
- „Na ratunek” Egmont
- „Lisek Urwisek” Nasza KsiÄ™garnia
- „Nogi stonogi” Egmont
- „Na lody” Egmont
- „Zgadnij kto to?” Hasbro
- „Paszczaki” Nasza KsiÄ™garnia
- „Duuuszki” Egmont
- „PÄ™dzÄ…ce żóÅ‚wie” Egmont
- „Emocje” Kukuryku
- „Wielkie zakupy” Kukuryku
- „Wirus” i „Wirus 2” Muduko
- „Wsiąść do pociÄ…gu Pierwsza podróż” Days of Wonder
- „Reef” FoxGames
- „Podaj Å‚apÄ™” Zielona Sowa
- „Fauna” Rebel
Serdecznie zachÄ™cam wszystkich Rodziców do grania z dziećmi w przeróżne gry – karciane, logiczne, edukacyjne, zrÄ™cznoÅ›ciowe…
ChÄ™tnie poznam także PaÅ„stwa i przedszkolaków ulubione propozycje wypróbowanych i ulubionych gier (wychowawca.ak@przedszkolewyry.com), by polecić je kolejnym miÅ‚oÅ›nikom planszówek.
Aldona Kazimierska
1,2 E.ZieliÅ„ska, O ksztaÅ‚cÄ…cej roli gier w domu i w przedszkolu, „Bliżej przedszkola” 2020, nr 7-8.